Yüzyıllardır halk arasında anlatılan, "hayvanlar depremleri önceden hissediyor" efsanesi, şimdi bilimsel bir zemine taşınıyor. Deprem öncesi hayvan davranışlarındaki değişiklikler, araştırmacılar tarafından dikkatle inceleniyor. Almanya’daki bilim insanları, çiftlik hayvanlarının deprem öncesi davranışlarını hassas sensörlerle izleyerek bu iddiaları ilk kez bilimsel olarak araştırmaya başladılar. Peki, hayvanlar depremi önceden hissediyor mu?
Halk arasında sıkça karşılaşılan, "delice havlayan köpekler, göletten fırlayan kurbağalar, yerinden fırlayan yılanlar" gibi deprem öncesi hayvan davranışlarına dair anlatılar, artık bilim dünyasında da konuşuluyor. Max Planck Hayvan Davranışları Enstitüsü ve Konstanz Üniversitesi’nden araştırmacılar, bu davranışların gerçekten depremle bir bağlantısı olup olmadığını anlamak için kapsamlı bir araştırma yürüttü.
İtalya'nın deprem riski yüksek bir bölgesinde yapılan çalışmada, hayvanlar hareket sensörleri ve GPS cihazlarıyla izlenmeye alındı. Dört ay süresince 18.000'den fazla sarsıntı kaydedilen süreçte, inekler, koyunlar ve köpeklerin 3.8 büyüklüğündeki ve üzerindeki depremlerden saatler önce olağandışı davranışlar sergiledikleri tespit edildi.
Bu çarpıcı gözlemler, bilim insanlarının dikkatini çekti ve hayvanların olağan dışı davranışlarının bir "biyolojik erken uyarı sistemi" olabileceği hipotezini gündeme getirdi. Araştırmanın ortak yazarı Martin Wikelski, hayvanların çevreden gelen en ufak sinyali bile algılayarak hayatta kalma içgüdülerini devreye soktuğunu belirtiyor. Wikelski'ye göre, farklı türlerin birbirini dinleyerek oluşturduğu "sürü zekâsı," hayvanların tepkilerini daha da etkili hale getiriyor.
Araştırmacılar, hayvanların yalnızca çevresel sinyallere değil, birbirlerinin davranışlarına da duyarlı olduklarını belirledi. Örneğin, kapalı bir ahırda birlikte bulunan hayvanlar, köpeklerin huzursuzlanmasıyla başlayan bir hareketliliği izliyor. Ardından ineklerin paniğe kapıldığı ve koyunların da benzer şekilde tepki verdiği gözlemleniyor. Bu kolektif davranış teorisi, hayvanların birbirlerine nasıl tepki verdiği konusunda yeni bir bakış açısı sunuyor.
Araştırma, hayvanların depremden 1 ila 20 saat öncesine kadar hareketlilik gösterdiğini ortaya koydu. Bu durum, sismik aktivite öncesinde kayaçların sıkışarak havaya karışan iyonları algılayan hayvanların, çevresel değişikliklere duyarlı olduklarını düşündürüyor. Hayvanların bu iyonları algılayarak huzursuzlaştığı ve depremden önceki hareketliliklerini başlattıkları iddia ediliyor.
Yapılan araştırma ile birlikte hayvanların deprem gibi büyük doğal afetleri önceden sezme yeteneklerine dair bilimsel bir adım atılması sağladı. Ancak, bu gözlemlerin deprem tahmininde kullanılabilir olup olmayacağı hala belirsiz. Bununla birlikte bilim insanları bu tür davranışları gözlemlemenin, gelecekte deprem gibi doğa olaylarının erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesinde potansiyel bir araç olabileceğini belirtiyorlar.
