Cornell Üniversitesi ve Sabancı Üniversitesi’nin ortak çalışması, bu soruya çarpıcı bir yanıt verdi. Nisan 2025’te Scientific Reports’ta yayımlanan araştırmada, 18-30 yaş arası kadın katılımcılar, birbirlerini hiç görmeden sadece tişört koklayarak “Bu kişiyle arkadaş olur muyum?” sorusuna anlamlı cevaplar verdi. Üstelik bu ilk koku izlenimi, yüz yüze sohbetten sonra yapılan değerlendirmeleri yüksek oranda öngörebildi.
Araştırma sürecinde kadınlar önce sadece tişört koklayarak birbirlerini değerlendirdi, sonra dört dakikalık hızlı sohbetlerle tanıştı. İlginç olan, bazı kişilere “eh işte” diyenlerin tanıştıktan sonra düşüncelerinin değişmesi; yani tanıdıkça kokusal algının da evrilmesi mümkün oldu.
Araştırmanın dikkat çeken bir diğer boyutu ise “diplomatik koku” kavramı. Parfüm, deodorant ve beslenme alışkanlıklarıyla şekillenen bu günlük kokular, sosyal etkileşimde düşündüğümüzden çok daha büyük rol oynuyor. Sabancı Üniversitesi’nden Gül Günaydın’ın da dahil olduğu ekip, romantizm yerine tamamen arkadaşlık bağlarını inceleyerek sosyal kimya alanına yeni bir bakış açısı kazandırdı.
Peki neden bazı insanları ilk anda “hemen sevdik”? Bilim insanlarına göre bu durum, geçmiş deneyimlerle kodlanan “güvenli” ve “tanıdık” kokularla bağlantılı. Benzer kokulara sahip bireyler arasında kurulan bağ, müzik ya da mizah anlayışı gibi kişisel tercihlere dayanıyor ve sosyal uyumu belirliyor olabilir.
2022’de yayımlanan bir başka çalışma da, doğal vücut kokuları benzer olan kadınların “ilk görüşte anlaşma” şansının daha yüksek olduğunu göstermişti. Yeni araştırma ise bu kez parfüm ve hijyen ürünleri gibi gerçek hayattaki kokuları da kapsayarak bulguları genişletti.