ZURNACI VAHAP TUNCAY
Allah gani gani rahmet eylesin. Zurnacı Vahap Orduzu’lu idi. Kardeşi Saim ile birlikte her tarafta Malatya oyunlarını çalarlardı. Saim davul çalardı. Maçlarda’da gelir seyircileri coştururdu. Bir gün bu davulları siz mi yapıyorsunuz diye sordum. Evet biz yapıyoruz dedi. Malatya davulu büyük olurdu patpat etmez dom dom ederdi. Davul çalındığında yer gök zangır zangır titrerdi.
Ekrem- Zurnacı Vahap dayı müthiş bir adamdı.Zurna ile edeta dalga geçerdi. Sözü geçen iki folklor uzmanı vardı. Vedat Nedim Tör ve Sadi Yaver Ataman. Malatya oyun havalarını en iyi ve hakkı ile çalan bu iki üstada hayrandılar . Hele Vahap müthişti. Musdalonun oğlu Bedri derlerdi. Bedri da davulu çok iyi çalardı. Yapı Kredi Bankasının 9. Halk oyunlarını düzenlerken Vedat Nedim Tör ve Sadi Yaver Ataman’ı da İstanbul’a jüri heyeti olarak getirilmişti. Harbiye açık hava tiyatrosunda. Bu iki uzman bizim ekibin gösterisinden sonra hemen koşarlar Vahap ile Saime sarılarak öperlerdi. Şöyle derlerdi.”Biz zurna ile davulda Binali Selman ile İsmail Tekkol’u bilirdik, siz onları solladınız.
Selami- Ama Vahap Tuncay’ın cenazesini Malatya’da sadece dörk kişi kaldırmış.
Ekrem- Ana. Vay vay. Bizim Malatya’nın da bu kötü huyu var. Bu bize çok şey kaybettirdi. Folklörümüze sahip çıkılmamasına sebep budur. Biz bu kıymetlerimize Gevende gözü ile baktık. Acaba biz cenazesine gittik diye bizi ayıplarlar mı dediler. Çingeneye nasıl bakmışlarsa çalgıcılara bunlar da öyle bakmışlardır. Bunlar Orduzu’nun yerlisi. Hatta Malatya’da iki kişi biribirine kızdığı zaman. “Ula gevendelik etme” derler. Vahap kısa boylu tombul, Saim de dolgun uzun boyluydu.
CENGİZ İNCİ
Bu konuda halk oyunlarına değer veren Malatya’lılardan biri de Cengiz İnci. O da Malatya halk oyunlarına rehberlik etmiş. Malatya oyun havalarını Zurnacı Vahap ve Mehmet Barlandan kayda almıştır.Bu kaydın bir nüshası nı da bana vermiştir. Zurnacı Vahabın çaldığı Malatya oyun havaları ile şimdiki çalınan Malatya oyun havaları tamamen farklıdır. En başta bu günkü çalınan Malatya Malatya oyun havası makamı bile çok farklı icra edilmektedir. Bunu fark ederek daha önce notaya alınmamış Malatya Malatya oyun havasının orijinalini Vahap Tuncay’dan notaya aldırttım. Malatya Türküleri kitabının içerisine de bu notayı yerleştirdim. Müzik değiştiğine göre oyunlar da değişmiş araya acaip şeyler çıkmış.
Selami- Hangi oyunları oynardınız-
Ekrem: Kol Oyunu ile başlar, daha sonra ağırlamaya girer, tezleme gibi oyunları oynardık.
MALATYA’NIN BELLİ BAŞLI
OYUN HAVALARI
Ağırlama, düz, heyhat,hoş bilezik,hoş geldin,iki ayak, kaçike,kartal,kır at,kol üstü, lorke,sevda, söğüt dalı, Şiro halayı,tezleme, üç ayak, yayık,Zazike.
Eskiden oynanan bir takım oyunların da unutulduğunu belirtmek isterim. Muzaffer Sarısözen’in 1937 ve 1938 yıllarında yaptığı derlemeleri örnek gösteririr. İlk derlenen Malatya türküleri yazımda geniş açıklama yapılmıştır.
Biraz da Abdullah Sürmeli’ye kulak verelim.
-“Malatya’nın tabii ki halk oyunları var. Hatta bazı oyunlar Adıyaman’da da Elazığda
da oynanmaktadır. Birbirlerini etkilemişler.Ancak bu oyunlar yavaş yavaş kaybolmaya başlamış. Malatya’da şu anda tescilli 62 tane oyun var. Bunlardan ben 25 tanesini biliyorum. Delilo Elazığ’da da Diyabakır’da da oynanıyor. Tınıları ve oyunları benzerlik göstermesine rağmen farklılıklar da göze çarpıyor. Bu arada yeni oyunlar da çıktı, mesela Hekimhan’da. Yukarı saz ekibi otantik oynamaktadır. Oyuncuların kıyafetleri de çok önemli. Yöreye göre değişiyor. Malatya’da Adıyaman ağırlıklı oyunlar oynanıyor. Adıyaman Malatya’ya bağlı bir il iken 1954 yılında il olmuştur. Bir ilden gelenler kültürleri ve oyunları ile gelmektedirler. İnanın bugün kü Malatya oyunlarını çalan davulcular ve zurnacıların hemen hemen hepsi Adıyaman’dan gelmiştir.”
Bundan tahminen 5 sene kadar önce Ankara’da Malatya Tanıtım günleri düzenlenmişti.Malatya halk oyunları ekibi de gelmişti. Başladılar çalmaya oynamaya az daha küçük dilimi yutacaktım. Bütün oyunlarımız değişmiş, zurnacılar davulcular oyun havalarımızın müziğimizi bile değiştirmişler. Geleneksellikten ve Malatya yerliliğinden eser kalmamış. Senelerden beri bizim gençliğimiz dönemine kadar gelen Malatya yerli oyun havalarını birkaç sene içerisinde kökten değiştirmişler. Oysa geleneksel halk oyunlarını bilen kişilerden bazıları halen yaşıyor. Notaları da var, müzikleri de. Zurnacı Vahap Dayı ile davulcu Saim’in çaldığı müzik bantı halen bende var. Şimdiki davulcular zurnacılar dinlesinler hele nerede yanlışlık yapıyorlar. Oynayan oyuncular da geleneksel oyunlarımızı öğrensinler, Kültür işiyle de uğraşanlar bir silkinerek kendilerine gelsinler.
Leyla Kahveci önemli araştırmalar yapmış, Malatya oyun havalarını gerçek kimlikleri ile oynatmış, çaldırmış, söyletmiş, diğer illerin oyun havalarından ayırtarak derlemiştir. Hatta Zurnacı Vahaptan alınan oyun havaları notaya da alınmıştır. Buna rağmen bu oyunlar bu güne intikal ettirilememiş, yozlaştırılmış ve yabancılaştırılmıştır. Malatya oyun havaları acemi ve işi bilmeyen zurnacılara, oyunculara ve davulculara bırakılmıştır. Eskiden oynanan oyun havalarının notaları da belli olduğuna göre bu sapma neden? Malatya oyun havalarının çoğunu Halil Atılgan notaya aldırtmıştır. Geriye kalan ağırlama ve Malatya Malatya oyun havasının oyun havaları bazında Vahap Tuncay’ın zurnasından notalarını da ben Volkan Erdoğan’a aldırttım. Kaynak var pişen ve pişiren yok maalesef. Lütfen Malatya’nın sahipleri geleneksel oyun havalarımıza biraz dikkat etsinler ve araştırsınlar. Malatya şivesi ile söyleyeyim”Heç umut etmiyim ya. Bir gün birileri gelir sahap(sahip) çıkar ne bilem.?Gedişat eyi degil.Eski Malatya olarak geleneksel kültürümüzden koptuk. Başka kültürlerin egemenliğine girdik. Ben ne diyem iki gözüm. Bu günlere gelmişiz getirmişler. Sabah ola hayrola, gör ki başa neler gele…