Kentte hava sıcaklığının mevsim normallerinin üzerinde seyretmesi nedeniyle hayvan üreticileri yaylalara çıktı. Yılın son aylarına kadar yaylada kalacak olan üreticiler elektrik, yol, su ve şebekelerin çekmemesinden dolayı sıkıntı yaşarken, en büyük sorun ise çoban bulunamaması. Aylıkları 100 bine kadar çıkan çobanlar, sosyal güvencelerinin olmaması ve işin zorluğu nedeniyle çalışmayı tercih etmezken, farklı illerden ‘çavuş’ diye tabir edilen insanların göçmen çobanlar getirdiklerini, bu çobanlarında uzun süre çalışmamasından kaynaklı sorunun devam ettiği belirtildi.
Malatya’nın Yeşilyurt ilçesine bağlı Premzik Dalasıpi Yaylasında hayvan üreticiliği yapan Hasan Arslan,
“Çoban sıkıntısı çok büyük. Urfa, Şırnak gibi yerlerden “çavuş” dediğimiz kişiler, Suriyeli, Afgan, İranlı kaçak göçmenleri getiriyor. Bunlara “Maaşınız 70 bin lira olacak.” diyor ama 20 bin lira komisyon istiyor. “Vermezsen burada işin görülmez” diyor. O insanları her ay başka bir yere gönderiyor. Sürekli bir çoban değişimi var. Ülkede çoban sıkıntısı çok büyük. Kaçak yollu çobanlar getiriliyor, bu çavuşlar sıkıntı yaratıyor. Devletimizin bir an önce buna el atması lazım. Çobanların sigortası yok, kaçak getiriliyor. Çobanı getiren kişi tehdit ediyor, “Benim sözümden çıkarsan seni sınır dışı ettiririm” diyor. Çobanda bu getiren çavuşun sözünden çıkamıyor, ne dese uyguluyor”
dedi.
Hayvan üreticisi Mehmet Arslan ise çoban sıkıntısı yaşadıklarını ifade ederek,
“Çobanları çavuş getiriyor. Çobanlar bir ay kalıyor, sonra başka yere götürülüyor. Çavuşlar her götürdüğünde 20 bin lira komisyon alıyor. Aylıkta 5 bin lira alıyor. Çoban durmuyor. Çobanlar 50-60 bin lira maaş alıyor. Daha düşüğüne çoban bulamazsınız”
diye konuştu.
Malatya Tarım Platformu ve Koyun-Keçi Yetiştiricileri Birliği Başkanı İhsan Akın ise çoban sorunuyla ilgili bir yönetmelik çıkarıldığını belirterek, şunları söyledi:
“Bu yönetmelikle kaçağın önüne geçilebilmesi için 1 ila 3 yıl arasında yabancı çoban çalıştırılması için sözleşme yapılabilir. Göç İdaresi ve kaymakamlık üzerinden yapılan sözleşmelerle yasal çoban çalıştırılabiliyor. Çoban, başka işletmeye giderse tazminat öder. İşletme haksız yere çobanı gönderirse, tazminatı işletme öder. Bu sistem mağduriyetin önüne geçmeyi hedefliyor. Yönetmelikle ilgili ilk adım atıldı. Hem kaçağın önüne geçilmesi hem de yüksek fiyatta aracı komisyonlar grup kurmuşlar “70 bin lira, 100 bin lira” diyor, “O işletme 80 bin veriyormuş, oraya gidiyorum” diyor, bir gün sonrada çıkıp gidiyor. Bunun önüne geçilebilmesi için yetiştiricilerimizin özellikle bu işten para kazanan çobanlar Göç İdaresi’nden talepte bulunup, sözleşme yapıldığı zaman bu mağduriyetin önüne geçilmiş oluyor. Çobanlık zor ve meziyetli bir iş. Ondan dolayı da burada 50-60 bin liradan başlayıp, 80-100 bin liraya kadar çoban çalıştıran işletmeler var. Sağım, hayvan sayısı, bölgenin zorluğu gibi faktörler maaşı etkiliyor. Yerli çoban bulmak zor, genelde yabancı uyruklu çalıştırılıyor. Göç İdaresi üzerinden yasal yollarla çoban bulunabilir. Biz de bu konuda yetiştiricilere yardımcı olacağız.”