Malatya’nın Battalgazi ilçesinde bulunan ve inşa tarihi hâlâ kesin olarak bilinmeyen Zeynelbey Mescidi, Türklerin Anadolu’daki ilk ibadetgâhlarından biri olabileceği yönündeki iddialarla dikkat çekiyor. Sur içinde, batı surlarının güneyinde yer alan tarihi mescit, mimarisi ve konumu nedeniyle araştırmacıların ilgisini uzun süredir üzerine çekiyor.
KİTABESİ YOK, TARİHİ KESİN DEĞİL
Kareye yakın dikdörtgen planı, beşik tonoz örtüsü ve sade mimarisiyle öne çıkan yapı, duvarlarında kaba yontu taşların; kapı ve pencerelerinde ise daha özenli kesme taşların kullanılmasıyla biliniyor. Ancak mescidin kesin inşa tarihine dair herhangi bir kitabe ya da belge bulunmuyor.
Bu durum, yapıyı “gizemli” kılan unsurların başında geliyor.
MALATYA SURLARIYLA BENZERLİK DİKKAT ÇEKİYOR
Uzmanlara göre, mescidin duvar örgüsü ve kullanılan malzeme, çevredeki tarihi sur kalıntılarıyla büyük benzerlik taşıyor. Bilindiği üzere Malatya surları, 12. yüzyılın sonları ile 13. yüzyılın başlarında Danışmentliler ve Selçuklular tarafından onarılmıştı.
Bu benzerlik, Zeynelbey Mescidi’nin de aynı dönemde, Malatya’nın Türkler tarafından fethedilmesinin ardından acil ibadet ihtiyacını karşılamak için inşa edilmiş olabileceği ihtimalini güçlendiriyor.
Buna karşın bazı araştırmacılar, yapının geç dönemlerde mevcut eski taşlar kullanılarak, yani harabe alanı tekniğiyle inşa edilmiş olabileceğini de düşünüyor. Eski mimari stillerin taklit edilerek yapıldığı örnekler göz önünde bulundurulduğunda, bu ihtimal hâlâ masadaki seçeneklerden biri.
Tüm bu belirsizliklere rağmen Zeynelbey Mescidi, Malatya’nın tarihine ışık tutmaya devam eden önemli yapılardan biri olmayı sürdürüyor.
Mescidi yakından görmek isteyenler için Battalgazi’nin tarihi sokaklarında kısa bir yürüyüş bile yeterli.