Malatya’da düzenlenen “Deprem Nedenli Göçün Malatya Ekonomisine Etkisi Çalıştayı”nda konuşan Prof. Dr. Tayfur Bayat, 6 Şubat depremlerinin ardından kentte artan göç ve ekonomik durgunluğun, üretim ve ticaret alanında köklü değişiklikler yapılmasını zorunlu kıldığını açıkladı. Bayat, nüfus hareketlerinden istihdam ve girişimcilik alanındaki gelişmelere kadar birçok veriyi paylaşarak, Malatya ekonomisinin güçlü ve sürdürülebilir hale gelmesi için acil ve radikal adımların gerekliliğine dikkat çekti.
Prof. Dr. Bayat, çalıştayda yaptığı sunumda Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2019’dan itibaren yayınladığı bölgesel verilerin deprem etkilerini net şekilde gözlemlemeye imkan verdiğini söyledi. Bayat,
“Depremin en belirgin etkisi nüfus grafiğinde görülüyor. Nüfusta kadın-erkek oranı eşit oranda azalmış durumda. Göç hızındaki artış 2021 ve 2022 yıllarından sonra da devam ediyor”
dedi. Doğum hızındaki düşüşün ise Türkiye genelinde yaşanan bir gelişme olduğunu, Malatya’da da bu trendin sürdüğünü ifade etti.
Malatya’da istihdam oranında 2023 sonrası ciddi bir iyileşme olduğunu belirten Bayat,
“Türkiye genelinde işsizlik oranı yüzde 9,8 iken, Malatya’da bu oran yüzde 7,2’ye gerilemiş durumda. Ancak girişimci sayısında 2022’den itibaren azalma gözleniyor. Bu gerilemenin deprem ve göçten değil, Türkiye genelindeki ekonomik koşullardan kaynaklandığını düşünüyorum”
dedi.
İnşaat sektöründeki gerilemenin, yeni teşvikler ve kentsel dönüşüm projeleriyle toparlanabileceğine işaret eden Bayat, sosyal hayat göstergelerine de değindi. Malatya’da 2000 kişiye 1 hekim düştüğünü, 100 bin kişi başına yatak sayısının ise yaklaşık 460 olduğunu söyledi. 2020’den sonra açılan hastanelerle yatak sayısında artış yaşandığını belirtti.
Bayat, tarım alanlarında 2019’dan itibaren keskin bir düşüş olduğunu vurguladı. Hasarlı bina ve işyeri sayısının yüksekliğine dikkat çekerek,
“Orta ve üzeri hasarlı konut sayısı yaklaşık 102 bin, ticarethane sayısı 17 bin 600, ahır sayısı 5 bin 67, OSB’de ise 39 işyeri hasarlı. Küçük sanayi sitelerinde ise 1424 işyeri orta ve üzeri hasarda”
dedi.
Sosyal Güvenlik Kurumu verilerine göre aktif sigortalı çalışan sayısında küçük bir artış olsa da, deprem bölgesindeki ticaret ve üretim çalışan sayısında ciddi düşüşler olduğuna dikkat çeken Bayat,
“35 bin kişilik çalışan sayısı yaklaşık 29 bine geriledi. Kamu hizmet talebindeki artış, kamu çalışanlarında şikayetlere neden oluyor. Alakasız yerlere konteyner veya prefabrik yapıların kurulması, internet, su ve elektrik taleplerini artırıyor”
ifadelerini kullandı.
Malatya’da esnaf ve işyeri sayısındaki dramatik düşüşe de değinen Bayat, “Kasım 2024 itibarıyla işyeri sayısı 12 bin 287’ye geriledi. Esnaf sayısındaki azalma yüzde 6 seviyesinde, bu Türkiye ortalamasının oldukça üzerinde” dedi.
Prof. Dr. Bayat sözlerini şöyle tamamladı:
“Malatya ekonomisinde üretim anlamında önemli kararların ve radikal değişikliklerin alınması gerekiyor. Deprem ve göçün yarattığı yapısal etkiler, ekonominin yeniden yapılandırılması için acil ve kararlı adımlar atılmasını zorunlu kılıyor.”