NEW YORK (AA) - ABD federal hükümetinin Kongre'deki bütçe anlaşmazlığı nedeniyle 1 Ekim'de kapanması 25'inci gününe girerken, bu durum ülke ekonomisiyle ilgili bazı kritik resmi verilerin akışını sekteye uğratıyor.
Çalışma İstatistikleri Bürosu (BLS), haftalık işsizlik maaşı başvurularına dair verilerin yanı sıra 3 Ekim'de yayımlanması öngörülen tarım dışı istihdam raporunu da açıklayamadı.
Enflasyon verilerinden de sorumlu olan BLS, geçen hafta için planlanan Üretici Fiyat Endeksi verilerini açıklamayı pas geçerken, tüketici enflasyonu verilerini gecikmeli olarak dün yayımladı.
Buna göre ABD'de Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), eylülde aylık bazda yüzde 0,3, yıllık bazda yüzde 3 ile beklentilerin altında arttı. Değişken enerji ve gıda fiyatlarını içermeyen çekirdek enflasyon da aylık yüzde 0,2 ve yıllık yüzde 3 ile beklentilerin altında gerçekleşti.
Beyaz Saray Sözcüsü Karoline Leavitt, verilere ilişkin değerlendirmesinde, enflasyonun ABD Başkanı Donald Trump'ın ekonomi politikası sayesinde piyasa beklentilerinin altında kaldığını belirterek, 'Hükümetin kapalı kalmasını tercih eden Demokratlar, muhtemelen ekim ayı enflasyon raporunun yayınlanmamasına neden olacak ve bu da işletmeleri, piyasaları, aileleri ve Fed'i kargaşaya sürükleyecek.' ifadelerini kullandı.
Alternatif veriler piyasaya ışık tuttu
Resmi verilerinin yokluğunda ADP Araştırma Enstitüsünün ülkedeki özel sektör istihdamına ilişkin raporu ve Challenger, Gray & Christmas'ın işten çıkarmalara yönelik raporu gibi alternatif yayınlarda istihdam piyasasının durumuna ilişkin işaretler arandı.
ADP'nin raporuna göre ABD'de özel sektör istihdamı, eylülde artış beklentilerinin aksine 32 bin kişilik azalış kaydetti.
ABD merkezli işverenlerin duyurduğu işten çıkarmaların sayısı da bu yıl ocak-eylül döneminde 946 bin 426 ile 2020'den bu yana en yüksek seviyesini gördü.
Fed'in Bej Kitap gibi kendi saha raporları tüketici harcamalarının son haftalarda hafif gerilediğini ortaya koydu.
BLS'nin son yayımladığı veriye göre ABD'de tarım dışı istihdam ağustosta 22 bin kişi artarak beklentilerin altında gerçekleşirken, işsizlik oranı yüzde 4,2'den yüzde 4,3'e çıkmıştı.
Fed yetkilileri risk dengesine işaret etti
Fed Başkanı Jerome Powell, geçen hafta bir etkinlikte yaptığı konuşmada, hükümetin kapanması dolayısıyla bazı verilerin yayımlanmasının geciktiğini ancak eyalet düzeyindeki işsizlik maaşı başvuruları ve ADP gibi verilere baktıklarını belirtti.
İstihdama yönelik aşağı yönlü risklerin artmış göründüğüne dikkati çeken Powell, bunun risk dengesi hakkındaki değerlendirmeyi değiştirdiğini vurguladı.
Powell, istihdam ve enflasyon hedefleri arasındaki gerilimi yönetirken, politika açısından risksiz bir yol olmayacağının altını çizdi.
Diğer Fed yetkilileri arasında da enflasyonun hala hedefin üzerinde seyretmesiyle, iş gücü piyasasındaki zayıflama arasında nasıl bir denge kurulacağı konusunda görüş ayrılıkları olması dikkati çekti.
Bazı yetkililer enflasyonun hala yüksek olduğunu ve faiz indiriminin riskli olduğunu savunurken, bazıları iş gücü piyasasındaki yavaşlama nedeniyle 'temkinli faiz indirimleri' istiyor.
Trump tarafından Fed yönetim kurulu üyeliğine geçen ay atanan Stephen Miran ise faizlerin aşırı yüksek olduğu gerekçesiyle daha hızlı faiz indirimlerine gidilmesine sıcak bakıyor.
Fed'in temkinli duruşuna devam etmesi bekleniyor
Analistler, önemli ekonomik göstergelerin yayımlanmasındaki aksaklığın, Fed'in ekonomik görünümü değerlendirmesini ve politika yönünü belirlemesini zorlaştırdığını ifade ediyor.
Sınırlı veri akışının Fed'in 28-29 Ekim tarihlerinde gerçekleştireceği para politikası toplantısında karar sürecini belirsizlik içinde bıraktığına işaret eden analistler, Fed'in 'veri karanlığında' muhtemelen temkinli duruşunu sürdüreceğini kaydediyor.
Analistler, piyasalarda politika faizinin oranının 25 baz puan indirilerek yüzde 3,75-4,00 aralığına çekilmesinin beklendiğini belirterek, kapanmanın daha da uzaması durumunda aralık ayında yapılacak toplantı öncesi veri akışının daha da kritik olacağını vurguluyor.
'Tüketici fiyatlarının beklenenden az artması, faiz indirimi için yeşil ışık yakıyor'
Oxford Economics ABD Başekonomist Yardımcısı Michael Pearce, AA muhabirine konuya ilişkin yaptığı değerlendirmede, 'Eylül ayında tüketici fiyatlarının beklenenden daha az artması, önümüzdeki hafta faiz indirimi için yeşil ışık yakıyor.' ifadesini kullandı.
Ancak enflasyonun gelecek yılın büyük bir bölümünde yüzde 2'den çok yüzde 3'e yakın seyredeceği öngörüsüne işaret eden Pearce, bu nedenle piyasanın 2026 için faiz indirimi beklentilerinin 'çok agresif' göründüğünü vurguladı.
Pearce, 'Fed'in gevşeme hızını yavaşlatmak için gelecek yıl boyunca üç faiz indirimi yapacağını öngörüyoruz.' dedi.
Tarifelerin hala mal fiyatlarını yukarı çektiğine değinen Pearce, gümrük vergilerinin manşet enflasyona 0,4 puanlık bir katkı yaptığını tahmin ettiklerini bildirdi.
Pearce, 'Fed'i son haftalarda iş gücü piyasası koşullarının iyileştiğine ikna edecek veri bulunmadığından, önümüzdeki hafta faiz indirimi kesin gibi görünüyor. Ekonomiye yönelik aşağı yönlü riskler azaldıkça, enflasyon riskleri gelecek yıl Fed'in düşüncelerinde daha ağır basacak ve bu da daha ılımlı bir faiz indirim hızını haklı çıkaracaktır.' değerlendirmesinde bulundu.
'İş gücü piyasasına ilişkin riskler aşağı yönlü'
American Enterprise Institute (AEI) kıdemli uzmanı Steven Kamin de verilerin beklentilerin altında gelmesine rağmen yıllık yüzde 3 oranındaki enflasyonun hala Fed'in yüzde 2 olan hedefinin üzerinde olduğuna dikkati çekti.
Dört yılı aşkın süredir bu hedefin tutturulamadığına değinen Kamin, tarife kaynaklı fiyat artışlarının yolda olup olmadığı veya enflasyon beklentilerinin istikrarlı kalıp kalmayacağının belirsizliğini koruduğunu söyledi.
Kamin, iş gücü talebinin zayıf göründüğünü, işsizlik oranının artmamasının nedeninin de iş gücü arzının aynı şekilde zayıflaması olduğunu belirtti.
Herkes gibi Fed'in gelecek hafta yeniden faiz indirimine gitmesini beklediğini kaydeden Kamin, 'Bu, 'zarar vermeme' adımı yönünde bir karar olacak, zira enflasyon kontrolden çıkmış görünmüyor ve iş gücü piyasasına ilişkin riskler aşağı yönlü. Kapanmanın yakında sona ermesi ve verilerin yeniden yayımlanmaya başlaması durumunda Fed aralık ayında stratejisini yeniden değerlendirme fırsatı bulacaktır.' ifadelerini kullandı.
'Fed'in odağı zayıflayan iş gücü piyasasına kaydı'
Fitch Ratings ABD Ekonomik Araştırmalar Başkanı Olu Sonola da son enflasyon verisinin Fed için bir rahatlama kaynağı olduğunu ve muhtemelen gelecek hafta faiz indirimi yapılmasını engellemeyeceğini belirtti.
Sonola, 'Garip görünse de Fed önümüzdeki birkaç ay boyunca enflasyonun yüzde 3 civarında kalmasından memnun olacak. Gümrük vergilerinin fiyatlara yansıması genel olarak sınırlı kalırken, odağın zayıflayan iş gücü piyasasına kaydığı görülüyor.' değerlendirmesinde bulundu.
Gelecek hafta faiz indiriminin 'sigorta' amaçlı yapılabileceğini belirten Sonola, aralık ayına kadar hükümetin yeniden açılması ve Fed'in istihdam verilerine dair daha net bir tabloya sahip olmasının umut edildiğini anlattı.
Sonola, Fed'in ADP'nin özel sektör istihdam verilerine ve eyaletlerdeki işsizlik maaşı başvuruları verileri gibi alternatif verilere daha fazla ağırlık vereceğine işaret ederek, ADP verilerinin eylül ayında iş kayıpları olduğunu gösterdiğini, eyalet bazlı verilerin ise nispeten daha istikrarlı seyrettiğini dile getirdi.
Muhabir: Sevgi Ceren Gökkoyun
