Malatya, Osmanlı İmparatorluğu'nun farklı sancaklara bağlı bir şehir olarak uzun bir geçmişe sahip olsa da, Cumhuriyet'in ilanıyla birlikte 20 Nisan 1924 tarihinde 89. Anayasa Maddesi'yle il statüsüne yükselmiştir. Bu sayede yabancı işgaline uğramayan ender Anadolu şehirlerinden biri olma özelliğini de kazanmıştır.
Bununla birlikte, Malatya'nın tarihi çok daha eskilere dayanmaktadır:
Hitit Dönemi: Malatya'nın ilk yerleşim yerleri Hitit dönemine kadar uzanmaktadır.
Farklı İmparatorluklar: Hititler'den sonra sırasıyla Asurlular, Persler, Romalılar, Bizanslılar ve Selçuklular şehri kontrol altına almıştır.
Osmanlı Dönemi: 1515 yılında Osmanlı İmparatorluğu'na katılan Malatya, yüzyıllar boyunca farklı sancaklara bağlı bir şehir olarak varlığını sürdürmüştür.
Osmanlı İmparatorluğu'ndan Türkiye Cumhuriyeti'ne geçiş sürecini ise şu şekilde özetleyebiliriz:
Osmanlı Dönemi
1515: Malatya, Osmanlı İmparatorluğu'nun hakimiyeti altına girer.
1838: Osmanlı ordusu komutanı Hafız Paşa, karargâhını Harput Mezra'dan Malatya'ya taşır. Bu olay, şehrin gelişmesinde önemli bir dönüm noktası olur.
1867: Malatya Liva olmaktan çıkarak kaza'ya dönüşür.
1877: Malatya, Diyarbakır vilayetine bağlı bir sancak olur.
1892: Malatya Sancağı, Mamuret-ül Aziz vilayetine bağlanır.
1918: I. Dünya Savaşı'nın ardından Malatya, Mondros Mütarekesi ile 13. Kolordu'nun denetimine girer.
Cumhuriyet Dönemi
20 Nisan 1924: 20 Nisan 1924 Anayasası'nın 89. Maddesi ile Malatya, il statüsüne kavuşur. Bu sayede yabancı işgaline uğramayan nadir şehirlerden biri olma özelliğini de kazanır.
