İran’da kadınların zorunlu başörtüsü yasasına karşı direnişi her geçen gün güçlenirken son dönemde başörtüsü olmadan sokakta yürüyen kadınların sayısının hızla artması dikkat çekiyor.
Washington Post gazetesi, başkent Tahran’dan muhafazakar kentler Hamadan ve Kermanşah’a kadar pek çok şehirde kadınların artık kısa kollu tişörtlerle ve başı açık şekilde sokaklarda rahatça dolaştığını yazdı.
Habere göre bu görüntüler, 1979’daki İslam Devrimi’nden bu yana yürürlükte olan hicab yasasına rağmen ülkede yaşanan büyük toplumsal değişimi yansıtıyor.
İranlı yetkililer, 2022’de Mahsa Amini’nin ölümü sonrası patlak veren kitlesel protestoların yeniden alevlenmesinden çekindikleri için, zorunlu örtünme yasasının uygulanmasını gevşetmiş durumda. 22 yaşındaki Amini, başörtüsünü düzgün takmadığı gerekçesiyle Tahran'da ahlak polisi tarafından gözaltına alındıktan sonra hayatını kaybetmişti.
İran'da bir sokakta gençlerin konser dinlerken çekilen görüntüleri sosyal medyada gündem oldu. Görüntülerde genç kadınların başörtüsü takmaması ve erkeklerle birlikte rahatça eğlenmesi dikkat çekiyor.
KADINLAR DAHA CESUR
Tahranlı 49 yaşındaki Marjan, “Artık sokakta polis görsem bile başımı örtmüyorum. Genellikle hiçbir şey demiyorlar" diyor. Bir yıl önce polisle kısa süreli bir tartışma yaşadığını anlatan Marjan, “Beni videoya aldılar ama gözaltına almadılar. Artık daha çok gözdağı vermeye çalışıyorlar, ancak ciddi yaptırım uygulamıyorlar" ifadelerini kullanıyor.
Kadınlar, başkentte metrodan caddelere kadar birçok yerde başörtüsüz dolaşırken, polis müdahaleleri giderek azaldı. Ancak bazıları hâlâ arabayla başörtüsüz yolculuk etmekten kaçınıyor çünkü polis zaman zaman sürücülerin araçlarını bağlayabiliyor.
EKONOMİK KRİZ VE İSYAN KORKUSU
İranlı yetkililer, ekonomik çöküş, su kıtlığı ve nükleer program nedeniyle uygulanan yaptırımların halk üzerindeki baskısını azaltmak için hicab uygulamasında gevşemeye gitmiş durumda.
Washington Institute uzmanı Holly Dagres, “İran yönetimi ince bir çizgide yürüyor. Kadınların artan direnişiyle baş edemiyorlar ama sert önlemler de yeni bir isyana yol açabilir” diyor.
KATI HİCAB YASASINDAN VAZGEÇTİLER
İran Parlamentosu geçen yıl hicab kurallarını ihlal edenlere ağır para cezaları getiren yeni bir yasa çıkardı. Ancak bu yasa henüz yürürlüğe konmadı.
Meclis Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf, Ulusal Güvenlik Konseyi’nin yasayı askıya aldığını açıkladı. Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkian ise yasanın uygulanmasının “toplum içinde savaş çıkarabileceğini” söyledi.
Muhafazakar siyasetçi Muhammed Rıza Bahonar bile yakın zamanda “Hicabın zorla uygulanma dönemi bitti" demiş, tepkiler üzerine “değerlerin korunması gerektiğini ama yöntemlerin değişebileceğini” belirterek sözlerini yumuşatmıştı.
Kadınların kıyafetleri üzerindeki baskı azalsa da, hükümet farklı yollarla “ahlak denetimini” sürdürüyor.
İran İnsan Hakları Merkezi’ne (CHRI) göre, Haziran-Ekim 2025 arasında 50’den fazla işletme, başörtüsüz kadınlara izin verdikleri gerekçesiyle geçici olarak kapatıldı. Bu işletmeler arasında kafeler, restoranlar, düğün salonları ve giyim mağazaları bulunuyor.
CHRI Direktörü Bahar Ghandehari, “Yasa var olduğu sürece kadınların özgürlükleri her an tehlikede” dedi.
