Malatya’da bulunan Arslantepe Höyüğü, yalnızca kentin değil, insanlık tarihinin en önemli yerleşim alanlarından biri olarak dikkat çekiyor. Yapılan arkeolojik çalışmalar, Arslantepe’nin yaklaşık 7 bin yıl önce yerleşim yeri olarak kurulduğunu, 5 bin 400 yıl önce ise ilk devlet düzeninin temellerinin atıldığı merkezlerden biri olduğunu ortaya koyuyor.
Kadim Fırat Nehri’ne hâkim bir konumda kurulan Arslantepe, hem bereketli Malatya Ovası’nı hem de ticaret yollarını kontrol edebilecek stratejik bir noktada yer aldı. Bu özelliği sayesinde tarih boyunca dostlukların da tehditlerin de merkezinde bulunan Fırat’a karşı güvenli bir yerleşim alanı olarak öne çıktı.
Tarım, üretim ve ilk merkezi yönetim
İnsanlığın avcı-toplayıcılıktan tarıma geçtiği dönemde Arslantepe, bu dönüşümün öncülerinden biri oldu. Buğday başta olmak üzere tarım ürünleri burada sistemli şekilde üretildi, depolandı ve dağıtıldı. Yapılan kazılarda bulunan mühürler, Arslantepe’de kayıt altına alma, vergi toplama ve kamu düzeni anlayışının varlığını gözler önüne serdi.
Kazılarda ortaya çıkarılan binlerce kırık mühür parçasının incelenmesiyle, yaklaşık 220 farklı mühür kullanıldığı belirlendi. Yazının henüz olmadığı bu dönemde mühürlerin, bugünkü imza ve makbuz işlevi gördüğü anlaşıldı. Bu durum Arslantepe’yi, dünyanın bilinen en eski bürokratik merkezlerinden biri haline getiriyor.
Dünyanın en eski metal kılıçları Arslantepe’de bulundu
1970’li yıllarda yapılan kazılarda arsenikle sertleştirilmiş bakırdan yapılmış, kabzaları gümüş süslemeli kılıçlar gün yüzüne çıkarıldı. Gelişen teknolojiyle yapılan analizler, bu kılıçların yaklaşık 5 bin yıllık olduğunu ve dünyanın bilinen en eski metal kılıçları arasında yer aldığını ortaya koydu.
Bu buluntular, Arslantepe’nin yalnızca idari değil, askeri ve teknolojik açıdan da çağının çok ilerisinde olduğunu gösteriyor.
Krallıklar, isyanlar ve medeniyetlerin izleri
Arslantepe’de kurulan ilk merkezi yönetimin zamanla iç karışıklıklar ve isyanlarla sarsıldığı, sarayın yakıldığı tespit edildi. Ancak bu yıkım, devlet fikrinin sona ermesi anlamına gelmedi. Aksine, yönetim anlayışı dönüşerek varlığını sürdürdü.
Arslantepe ve Malatya Ovası; Hititler, Urartular, Asurlular ve Romalılar gibi birçok büyük medeniyetin hâkimiyetine sahne oldu. Zamanla yerleşim Eski Malatya’ya kayarken, Arslantepe insanlık tarihinin sessiz ama güçlü tanığı olarak günümüze ulaştı.
İnsanlık tarihine ışık tutan bir miras
Arslantepe Höyüğü, tarımın, devlet yönetiminin, bürokrasinin ve sosyal düzenin ilk örneklerinin görüldüğü eşsiz bir merkez olarak dünya tarihine ışık tutmaya devam ediyor. Uzmanlar, Arslantepe’nin yalnızca Malatya’nın değil, insanlığın ortak mirası olduğuna dikkat çekiyor.