Anadolu’nun manevi mimarlarından biri olan Somuncu Baba, asıl adıyla Şeyh Hamid-i Veli, Malatya’nın Darende ilçesinde yaşamış ve iz bırakmış önemli bir İslam âlimi ve mutasavvıftır. 14. yüzyılın sonları ile 15. yüzyılın başlarında Anadolu’da irfan geleneğinin yayılmasına öncülük eden Somuncu Baba, tevazusu, ilmi ve halkla iç içe yaşam tarzıyla gönüllerde taht kurmuştur.
“Somuncu Baba” Lakabı Nereden Geliyor?
Rivayete göre Bursa’da yaşadığı dönemde geçimini ekmek satarak sağlayan Şeyh Hamid-i Veli, kimliğini gizleyerek sade bir hayat sürmeyi tercih etti. Bu nedenle halk arasında “Somuncu Baba” olarak anılmaya başlandı. Ancak onun manevi derinliği, Yıldırım Bayezid Han döneminde Bursa Ulu Camii’nin açılışında yaptığı Fatiha Suresi tefsiri ile gün yüzüne çıktı.
Malatya – Darende’de Bir Gönül Sultanı
Somuncu Baba’nın hayatının önemli bir bölümü Malatya’nın Darende ilçesinde geçti. Vefatının ardından Darende’de defnedilen Somuncu Baba’nın türbesi, bugün hem Türkiye’den hem de dünyanın farklı ülkelerinden gelen ziyaretçilerin uğrak noktası haline geldi.
Darende’de bulunan Somuncu Baba Külliyesi; türbe, cami, çilehane ve sosyal alanlarıyla yalnızca bir ziyaret mekânı değil, aynı zamanda bir maneviyat merkezi olarak öne çıkıyor.
Anadolu İrfanının Sessiz Öğretmeni
Somuncu Baba, gösterişten uzak duruşu ve “halkın içinde Hak ile olma” anlayışıyla Anadolu tasavvuf geleneğine yön verdi. En önemli talebelerinden biri olan Hacı Bayram-ı Veli aracılığıyla da bu irfan geleneği kuşaktan kuşağa aktarıldı.
Malatya’nın Kültürel ve Manevi Değeri
Bugün Somuncu Baba, yalnızca bir mutasavvıf değil; Malatya’nın kültürel kimliğinin ve manevi hafızasının en önemli temsilcilerinden biri olarak kabul ediliyor. Darende, Somuncu Baba sayesinde inanç turizmi açısından her geçen yıl daha fazla ilgi görüyor.
Sessiz Bir Hayat, Derin Bir İz
Somuncu Baba’nın mesajı asırlardır değişmiyor:
Tevazu, sabır, ilim ve gönül zenginliği.
Malatya’nın bağrında yetişen bu büyük gönül insanı, bugün hâlâ Anadolu insanına yol göstermeye devam ediyor.