İnönü, Mustafa Kemal önderliğinde kurulan devlette, siyasi, askeri, sosyal ve ekonomik alanda en ön safta bulunan kişilerden biri olmuştur. Demokrat partinin iktidara geçtiği 1950 yılına kadar milli şef olarak vatana hizmet etmiştir.İnönü tarihsel açıdan da büyük öneme haizdir. Lozan barış antlaşması müzakerelerine katılarak çetin bir mücadele vermiş ve belli olmayan ve işgal altında bulunan belirsiz duruma düşmüş sınırlarımızı hukuki olarak tescil ettirmiştir. Emperyalist ülkelere sınırların kabul ettirilmesi çok zor bir meseledir. Şu anda bile Kıbrısın sınırlarını diğer yabancı devletler kabul etirememişizdir.
İsmet Paşa seneler boyu Malatya millet vekili olarak kalmış ve ülkeye hizmet etmiştir. Böylesi bir kahramanın Babasının Malatya’lı olması, dedesinin Malatya!ya yerleşmesini bilen bir Malatya’lı olarak ondan gurur duymaktayım.Bizler her zaman onu hemşehrimiz olarak bağrımıza bastık, o da bizi her zaman Malatya’lı olarak bizlere değer verdi.
KATILDIĞI SAVAŞLAR
Bağlılığı Osmanlı (1893-1920)
Türkiye (1920-1927)
Branşı Topçu
Hizmet yılları 1893-1927
Rütbesi Orgeneral
Komutası
• 4. Kolordu
• 20. Kolordu
• 3. Kolordu
• Batı Cephesi Kuzey Kesimi
• Batı Cephesi
Çatışma/savaşları 31 Mart Ayaklanması
Balkan Savaşları
I. Dünya Savaşı
(Kafkasya Cephesi • Sina ve Filistin Cephesi)
Türk Kurtuluş Savaşı
(Batı Cephesi)
İSMET İNÖNÜLERİN
MALATYA’DAKİ MAHALLESİ
Benim çocukluğum 6 yaşına kadar Malatya Leblebici sokağında geçti. O sokak halen de aynı adla anılıyor. Leblebici sokağı Dörtyol semtinden Eski tren istasyonuna doğru inen dar ve kavisli bir sokaktı. Dedem Hüseyin Ucuzcu’nun evi Leblebici sokağının ilk virajını döner dönmez solda Dursun Ucuzcunun evinin karşısında idi. İsmet Paşanın baba evi Leblebici Sokağının ikinci virajının hemen sağında iki katlı bir ev idi. Yani bizim komşumuz. Rahmetli annem Dedem ile İsmet İnönü’nün babasının yakın arkadaş olduğunu söylerdi. Bir bakıma İsmet İnönü’nün babası Malatya’da doğmuş, orada büyümüştü. Bizim Mahallede İnönü ailesine paşanın büyük dedesinden dolayı Fettahlar derlerdi.
İsmet Paşa’nın Dedesi Abdülfettah efendi Bitlisten Malatya’ya gelir. Paşanın babası Reşit Efendi de Malatya’da doğar. Mezarı halen Malatya’dadır. Abdülfettah Efendi kaldırılan mücelli mezarlığına defnedilmiş ve sonra Sancaktar Mezarlığına nakil edilmiştir. İsmet Paşa Malatya’ya her gelişinde babası Reşit Efendi ve küçük yaşta Malatya’da vefat eden savaş nedeni ile gömemediği oğlu İzzet’in mezarını ziyaret eder fatihasını okurdu. Ne yazık ki İsmet Paşanın ölümünden sonra bir defa olsun çocuk ve torunları ata yuvamız diyerek Malatya’yı ve mezarları ziyaret etmemişlerdir. Babalarının aksine evlatlar Malatya ile pek alakadar olmadılar. İsmet Paşanın Malatya’daki ata evinin resmini de yazım ekinde gönderiyorum. Paşaların evi nin bulunduğu sokak o kadar dar idi ki kamyonlar binanın çıkartmasına sürtmemek işçin birkaç manevra yaparak geçerlerdi. Bazan da eve çarparak evi sallarlardı. Mevhibe hanım ve çocukları İlk önce akrabaları olan Temellilerin evinde bir müddet kaldıktan sonra bu eve taşınmışlardır. Paşanın amcası kızı Rabia Hanımın evi de Leblebici sokağında caminin yanındaydı. Bu evler hep yıkıldı, bazılarının resmi bile kalmadı. İsmet Paşa ailesinin soy adları Temellidir. Mustafa Kemal Atatürk soy adı kanunu çıktığında İsmet Paşaya İnönü soy adını vermiştir. İnönü savaşlarının komutanı olduğundan dolayı olsa gerek.
CHP MALATYA MİLLETVEKİLLERİ
Aklımda kalanlar, Nüvit Yetkin, Mehmet Delikaya, Lütfi Evliyaoğlu,Mahmut Nedim Zabcı,Lutfi Sayman, Hüseyin Doğan,Ahmet Fırat,Mehmet Zeki Tulunay,Nurettin Akyurt,Turan Fırat. Biraz da onları tanıyalım.
Nüvit Yetkin devlet Bakanı idi. 1964 yılında Malatya Turan Emeksiz Lisesinin açılış törenine katılmış ve bir konuşma yapmıştı.Lutfi Sayman eczacı idi. Ahmet Fırat’la Ankara’dan Malatya’ya gelirken bir otobüste beraber seyahat etmiştik. Çok iri yarı idi. Bir koltuğa sığamadığından iki koltukta seyahat ediyordu. Turan Fırat ile aynı dönemde Malatya’da avukatlık yapma şerefine nail oldum. Çok alçak gönüllü ve iyilikseverdi. Müvekilleri ile hiç pazarlık yapmaz, kim ne verirse verir görevini layıkı ile yapardı. Baro Başkanı idi. Avukatlık ruhsatımda onun imzası vardır.
Turan Fırat abimle bir anımı anlatayım. Beni, kendi isteğimle Batman Türkiye Petrolleri Bölge Müdürlüğüne tayinim çıkmıştı. Eşim öğretmen olduğundan dolayı onun iyi bir okula tayin edilmesi için uğraşıyorduk. Turan Abiye telefon açtım. Gimanın karşı köşesinde saat dokuzda buluşalım dedi. Biz evrakları alarak gecikmeli olarak randevu mahalline varabildik. Turan Abi dediği yerde bizi bekliyordu. Hiçbir şey demeden güler yüzle bizi karşıladı Milli Eğitim Bakanlığına doğru giderken o zamanlar etkin bir rol oynayan idareci Kadir Okçu bizi karşıladı, evrakları elimizden aldı ve en kıza samanda tayini gerçekleştrdi. O zamanki milletvekilleri hallo callo sınıfından değildi, paraya pula önem vermez menfaat peşinde koşmazlardı, üstelik ceblerinden harcarlardı, Ağır başlı idiler. Bu milletvekillerinin hemen hemen hepsi vefat etti. Allah rahmet eylesin mekanları Cennet olsun.
Mehmet Delikaya da değerli milletvekillerinden biri idi. Bu konuda bir Akçadağ fıkrası anlatmama müsaade edin. Biliyorsunuz Akçadağ’lılar şakacıdır. Akçadağlının biri ismini söylediler de unuttum Malatya merkezde bekliyormuş. Bir tanıdıkla karşılaşmışlar
- Burada ne bekliyon eyle diyinci. Bekleyen vatandaş
- Bizim uşakları bekliyom der. Sizin uşaklar kim diye bir soru ile muhatap kalı Ula yarrum niyneyen Deligaya, Meligaya diye cevap vermiş.
Şimdiki CHP ile Atatürkün ve İsmet İnönünün CHP si arasında çok fark olduğunu düşünenlerden olduğum için Bülent Ecevitten sonraki CHP yi tenkit etmekten çekinmem. Çünkü; Altı okun anlamını çok iyi bilirim. Bu oklardan milliyetçilik kavramını da partinin özümseyemediğini düşünüyorum. Atatürkün tam bağımsızlık mücadelesine göstermeliklerin dışında çok uygun davranışlar göstermediklerini de tahmin ediyorum. Laiklikin anlamını da çarpıtıldığını düşünüyorum. Şimdiki CHP nin tam anlamıyla tam bağımsız bir Türkiye’den yana çaba gösterdiğinden de kuşkum var.
Köprünün altından çok sular geçti vesselam. Atatürk, İnönü ve kurtuluş savaşına katılan ve bu vatanı bizlere hediye eden tüm askerlerimiz, gazilerimize ve şehitlerimizin ününde minnetle eğiliyorum. Onlara selam, saygı ve dualarımı iletiyorum.
