Aristoteles öyle zekiydi ve araştırmaları öyle kapsamlıydı ki, eserlerini okuyanların çoğu onun her konuda haklı olduğuna inandılar. Bu durum Sokrates’in Başlattığı gelenek içindeki felsefe ve ilerleme açısından kötüydü. Ölümünden yüzyıllar sonra bile Aristoteles’in dünyaya ilişkin görüşleri, çoğu âlim tarafından sorgusuz sualsiz kabul edildi. Aristoteles’in bir konuda bir şey söylediğini kanıtlayabilmek onlar için yeterliydi. Bu kimi zaman “otoritenin doğrusu” diye adlandıran şeydir. Önemli bir “otorite” doğru olduğunu söylediği için bir şeyin doğru olması gerektiğine inanmak anlamına gelir.
Yüksek bir yerden aynı boyutta bir ahşap ve metal parçası atsaydınız, hangisi yere ilk düşen olurdu? Aristoteles ağır olanın, metal parçasının daha hızlı düşeceğini düşünmüştü. Aslında olan bu değildi ikisi de ayını hızla düşüyordu. Ama Aristoteles doğru olduğunu söylediği için ortaçağda herkes de bunun doğru olması gerektiğine inanıyordu. Başka bir kanıta gerek yoktu. On sekizinci yüzyılda Galileo Galilei’nin bunu sınamak için eğik Pisa Kulesinden ahşap bir top ile savaş güllesini aşağıya bıraktığı söylenir. Bu deney sonunda ikisi de aynı anda yere ulaştılar. Yani Aristoteles yanılmıştı.
Başka birinin otoritesine güvenmek, Aristoteles’in araştırmasının doğasına tamamen aykırıydı. Felsefe tartışmayla yanlış olma olasılığıyla karşıt görüşlerle ve keşfedilen alternatiflerle gelişir. Yoksa insanlık başladığı noktada kalır, bir adım daha ilerlemezdi.
Tabi ki bu kolay olmadı otoritenin doğrusunu sorgulamak bu böyle değil şöyle demek. Kiminin hayatına mal oldu. Kimi zindanlara gömüldü.
Sokrates neden baldıran zehri içerek yaşamına son verdi. ilk çağın en seçkin en önemli düşünürü ve filozofuydu. Değişik kişiliği, ilginç tavrı ve davranışları alçak gönüllüğü gerçekçi yaklaşımları ve özgür eleştirileriyle etrafındakileri derinden etkiliyordu. Otoriteyi sorguluyordu. Karşılığı ölüme mahkûmiyet oldu.
Gairdano Burno Evrende Dünya’dan başka birçok gezegenin olduğunu söyledi. Aykırı görüşler beslediği için Roma’da kazığa bağlanıp diri diri yakıldı.
Galileo Gallei “Ben güneş evrenin merkezindedir dediğim için yargılanıyorum ve bu tür aykırı görüşleri nefretle kınıyorum, lanetliyorum. Aynı zamanda Katolik kilisesine yapılan tüm yanlışları da...”diyordu. Gairdano Burno’nun başına geleden sonra
bunu savunmak cesaret işiydi. Geri adım atması gerçeği değiştirmedi. Sonunda özür dileyen Katolik kilisesi oldu!
Roger Bacon, Britanya İmparatorluğunda yaşayan Kelt bilim adamı, deney yöntemini savunan ortaçağ aydınlarındandı. Büyüteci bulan ilk olarak tarihe geçti. Fransisken öğretisini eleştirdiği için 15 yıl hapis yattı. Daha niceleri bu acılardan pay aldı…
Bugün hala otorite olarak kabul ettiklerin söylediklerini sorgulamadan, onların söylediği için doğru kabul eden makul bir çoğunluk var. Oysa öyle kabul etmek bugün için konfor sağlasa da yarın felakete götürmeyeceğinin hiçbir garantisi yok. İnsanlık geçmişinde bunu acı tecrübeleriyle deneyimledi.
Ne kadar seversek sevelim,
Ne kadar otoritesine güvenirsek güvenelim,
O da sonunda beşer şaşar; sorgulamadan, aklın ve bilimin süzgecinden geçirmeden doğruluğuna karar vermeyelim.
